Një studim i pothuajse 2000 njerëzve mbipeshë dhe obezë që dëshironin të humbnin peshë zbuloi se ata që në të vërtetë ia dolën ta bënin këtë kishin gati 80% më shumë gjasa të kishin simptoma të depresionit sesa ata që nuk ja dolën.
Vështirë se ka një hap bindës për uljen e kalorive. Të qenit të uritur mund të na ngatërrojë mendjen në mënyra të shumëfishta
Në fakt, kërkimet kanë filluar të zbulojnë se ndenja me orë të gjata pa ngrënë, mund të ndikojë negativisht në gjithçka, nga emocionet tona deri te gjykimi, të paktën në afat të shkurtër. Të gjitha këto gjëra në fund të fundit ndikojnë se sa mirë reflektojmë dhe marrim vendime.
Ky është një problem që shkon shumë më thellë se dieta. Në një botë ku shumë njerëz luftojnë për të ushqyer veten, ia vlen të kujtojmë se uria mund të rrisë pabarazinë. Një studim zbuloi se ofrimi i vakteve shkollore në shkollat indiane përmirësoi performancën njohëse të nxënësve me 13% deri në 16%.
Pa kalori të mjaftueshme, nuk është për t’u habitur që truri ynë mund të luftojë për t’u zhvilluar dhe funksionuar siç duhet.
Por si mund të ndikojë uria e përditshme në mënyrën se si mendojmë?
Emocionet kanë një ndikim të thellë në mënyrën se si ne mendojmë – veçanërisht kur nuk i kuptojmë ose nuk i pranojmë ato. Kjo për shkak se është më e lehtë të rregullojmë emocionet tona kur jemi të vetëdijshëm se nga vijnë ato dhe si ndikojnë në të menduarit dhe vendimmarrjen tonë.
Humori i ulët shpesh na bën më pesimistë, gjë që e paragjykon të menduarit tonë për të qenë më negativ. Jeni gjithshtu të ekspozuar ndaj rrezikut kur merrni një vendim financiar që nuk ka lidhje. Nëse po përpiqeni të shesni një xhaketë në internet pasi keni parë një film të trishtuar, ka të ngjarë ta tregtoni atë me një çmim më të ulët.
Por çfarë lidhje ka kjo me kohën e fundit që kemi ngrënë?
Epo, uria duket të jetë një shtytës i besueshëm i emocioneve negative dhe humorit të ulët. Në një studim të vitit 2022, psikologu Nienke Jonker dhe kolegët nga Universiteti i Groningenit në Holandë i pyetën 129 gra – rreth gjysmës së të cilave iu kërkua të agjëronin për 14 orë – pyetje rreth nivelit të urisë, zakoneve të të ngrënit dhe humorit. Dhe ata zbuluan se gratë e uritura raportuan më shumë emocione negative, duke përfshirë tensionin më të lartë, zemërimin, depresionin, lodhjen dhe konfuzionin. Ato gjithashtu raportuan emocione më të ulëta pozitive, të tilla si energjia.
Në fakt, gratë e uritura raportuan, mesatarisht, se ndiheshin më shumë se dy herë më të zemëruara se ato që nuk kishin uri.
Humori i ulët mund të ndryshojë rrënjësisht mënyrën se si ne e interpretojmë botën. Nëse jeni në humor negativ, atëherë i mbani mend më mirë gjërat negative të cilat mund t’ju vënë në një humor edhe më të keq.
Ky inkuadrim negativ mund të çojë në gabime në interpretimin e mjedisit tonë – duke na bërë që ta shohim botën bardh e zi dhe të humbasim nuanca shumë të rëndësishme. Kur ndihemi të dëshpëruar, ne gjithashtu u kushtojmë më shumë vëmendje detajeve negative sesa atyre pozitive, të cilat mund të na bëjnë të ndihemi keq për veten dhe të kujdesshëm ndaj të tjerëve.
Në një seri tjetër eksperimentesh, Kristen Lindquist, një psikologe dhe neuroshkencëtare në Universitetin e Karolinës së Veriut, Chapel Hill, në SHBA, zbuloi se uria rrit prirjen e njerëzve për t’u manipuluar nga emocionet negative. Ajo u tregoi 218 punëtorëve (disa prej të cilëve ishin të uritur) imazhe neutrale, pozitive dhe negative (si p.sh. një qen i zemëruar),
Ata të cilëve u ishte treguar fillimisht një imazh negativ kishin më shumë gjasa ta vlerësonin imazhin si negativ, edhe pse ishin udhëzuar të mos ndikoheshin nga fotot e mëparshme. Dhe po, pjesëmarrësit që e kishin përshkruar veten si të uritur përpara se të bënin testin kishin më shumë gjasa të manipuloheshin.
Megjithatë, uria nuk na bën vetëm të ndihemi negativë dhe të ulët. Mund të na bëjë impulsivë – diçka për të cilën duhet të jemi të vetëdijshëm nëse po shkruani letrën tuaj të dorëheqjes para drekës. Një studim i famshëm i vitit 2011 i gjyqtarëve izraelitë të lirimit me kusht duket se tregon se sa mund të ndikojnë këta të fundit në vendimmarrje.
Ne të gjithë jemi të prirur ndaj mendimeve negative për botën, por që mund t’i rregullojmë – derisa uria të prishë aftësinë tonë për ta bërë këtë.
Studimi zbuloi se gjyqtarët ishin më të butë në fillim të ditës dhe menjëherë pas drekës, kur ishin të ngrënë, sesa pak para drekës ose në fund të ditës. Ndërsa ky studim është kritikuar – efekti mund të kishte rezultuar nga faktorë të tjerë, si për shembull mënyra se si u caktuan çështjet, në vend të niveleve të urisë së gjyqtarëve –
shkenca e mbështet nocionin se ne bëhemi më ndëshkues kur nuk kemi ngrënë.
Sipas Lindquist, është e vështirë të përcaktohet shkaku i efekteve të gjetura në studimet e kryera në situata të botës reale, të tilla si gjatë seancave dëgjimore të bordit të lirimit me kusht – ka gjithmonë shpjegime alternative dhe të mundshme. Por shpesh mund t’i kontrolloni këto në kushte laboratorike.
Për të provuar nëse njerëzit ishin vërtet më të ashpër ndaj të tjerëve kur ishin të uritur, Lindquist ftoi 236 njerëz në laboratorin e saj. Rreth gjysma kishte ndenjur pa ngrënë për të paktën pesë orë, ndërsa gjysma tjetër kishte ngrënë më parë. Më pas atyre iu kërkua të kryenin një detyrë të lodhshme duke rrotulluar forma gjeometrike në një kompjuter përpara se ai të rrëzohej papritmas (ose kështu mendonin ata) – duke i detyruar ata të fillonin nga e para dhe t’i bënin të gjitha përsëri.
Në fund të këtij ushtrimi zhgënjyes, pjesëmarrësve iu dha mundësia të rishikonin studiuesin – dhe potencialisht të jepnin një ndëshkim të vogël pasiv agresiv.
“Njerëzit që ishin të uritur, veçanërisht ata që nuk u kushtonin vëmendje emocioneve të tyre ose të fokusuar në gjendjen e tyre të brendshme, kishin më shumë gjasa ta vlerësonin studiuesin si negativ.
Arsyet e sakta pse uria na bën të ndihemi dhe të sillemi në këtë mënyrë janë komplekse. Mund të jetë për shkak të një dëmtimi të vetëkontrollit që lind kur nivelet e glukozës në gjak zvogëlohen nga uria. Kjo teori duket se sugjeron se ne të gjithë jemi të prirur ndaj mendimeve negative për botën, por se ne mund t’i rregullojmë ato – derisa uria të prishë aftësinë tonë për ta bërë këtë.
Ndjenjat që krijohen në trupin tuaj kur jeni të uritur e ngrenë më lart atë që po përjetoni.
Pra, mbase normalisht nuk do të acaroheshit aspak nga një gjë e lehtë ë ndodhi me kolegun tuaj, por kur jeni të uritur mendoni se ishte një gjë e tmerrshme.
Ka arsye evolucionare pse ne mund ta keqinterpretojmë urinë si diçka thellësisht të pakëndshme. Në fund të fundit, kur kemi mungesë të lëndëve ushqyese, truri ynë ka nevojë që ne të veprojmë në vend që të ulemi të kënaqur.
“Nga pikëpamja evolucionare, ka kuptim që uria do të shoqërohet nga impulsi për të dalë dhe për të kërkuar gjëra – ndoshta për t’i dhënë përparësi përfitimeve të menjëhershme në krahasim me përfitimet afatgjata,” shton Lindquist.
Kufizimi i ushqimit gjithashtu ndikon më drejtpërdrejt në njohjen e realitetit.
Në të vërtetë, një studim nga Universiteti i Dundee në Mbretërinë e Bashkuar tregoi se njerëzit bëhen gjithnjë e më të njëanshëm ndaj së tashmes kur janë të uritur – dhe luftojnë për të vonuar kënaqësinë.
Studiuesit u ofruan pjesëmarrësve të studimit një shpërblim të menjëhershëm prej 20 £ para në dorë ose 20 shkarkime këngësh – ose dyfishin e kësaj shume në të ardhmen. Nëse pjesëmarrësit nuk ishin të uritur, ata ishin të gatshëm të prisnin me durim 90 ose 20 ditë, respektivisht, për shpërblimin më të madh. Por në mesin e pjesëmarrësve të uritur, këto shifra u tkurrën në 40 dhe 12 ditë, respektivisht. Dhe kjo ka kuptim nëse sinjali i urisë synon të na nxisë në veprim tani, në vend që të planifikojmë për një të ardhme më të largët.
Kufizimi i ushqimit gjithashtu ndikon më drejtpërdrejt në njohjen. Një rishikim i vitit 2021 i hulumtimit që heton efektet e urisë në njohje zbuloi se vëmendja dhe fleksibiliteti njohës deformohet.
Shumica prej nesh do ta dinë se si është të na rrëmbehet vëmendja nga mendimet e vazhdueshme të tortës me çokollatë, patate të skuqura të nxehta, të freskëta ose petë pikante kur jemi të uritur. Dhe hulumtimi ka treguar se kjo është shumë e zakonshme – uria rrit vëmendjen tonë ndaj shenjave që lidhen me ushqimin. Përsëri, kjo është gjithashtu në përputhje me idenë se qëllimi i ndjenjës fiziologjike të urisë është të na bëjë të dalim jashtë dhe të marrim ushqim – dhe se zhvendosja e vëmendjes nga çdo gjë tjetër që po bëjmë është faza e parë e këtij procesi.
Megjithatë, në botën moderne, dhe veçanërisht në Perëndim, është rrallë e vështirë të sigurohet ushqim. Kështu që të shpërqendrohesh nga uria nuk është më e dobishme. Mund të krijojë më shumë disavantazhe sesa avantazhe.
Jan Rummel, një psikolog kognitiv në Universitetin e Heidelberg në Gjermani dhe kolegët e tij testuan nëse të qenit i uritur i bën njerëzit më të prirur ndaj bredhjes ndërhyrëse të mendjes, siç është fantazimi për ushqimin.
“Zakonisht, nëse i gjeni njerëzit të hutuar mendjen, performanca në një detyrë që ata po bëjnë bie”, shpjegon ai, duke shtuar se ky efekt ndodh vetëm kur detyra është mjaft e ndërlikuar, siç është leximi. “Nëse jemi duke hekurosur ose diçka tjetër, atëherë mendoj se mund të kemi mendjen tonë të endet kuturu dhe kjo nuk ndikon në performancën e detyrës sepse detyra është mjaft e thjeshtë.”
Studiuesit zbuluan se sa më shumë mendjet e njerëzve të vijnë vërdallë nga uria, aq më keq e kishin kryer detyrën.
John Parkinson, një psikolog në Universitetin Bangor në Mbretërinë e Bashkuar, ka treguar se njerëzit e uritur, të cilët janë të hutuar duke menduar për ushqimin, kanë më shumë gjasa të bëjnë gabime në një detyrë që mat fleksibilitetin kognitiv.
“Në mënyrë të ngjashme, të menduarit tonë mund të dëmtohet ndjeshëm kur jemi të uritur dhe përpiqemi të heqim qafe ndjesinë. Nëse po përpiqeni të zgjidhni problemet në momente të tilla, “mund të zgjidhni zgjidhje më të thjeshta, të menjëhershme sesa zgjidhje afatgjata dhe komplekse“, thotë Parkinson.
Uria është një sinjal i fuqishëm sepse në fund të fundit na ndihmon të mbijetojmë
Fleksibiliteti kognitiv është gjithashtu i nevojshëm për vendime të thjeshta – si për shembull çfarë të hani. Nëse jemi në dietë, për shembull, duhet të jemi fleksibël për të luftuar dëshirën e fortë për të ngrënë ushqime të yndyrshme dhe të ngarkuara me karbohidrate. Por nëse shkojmë në pazar kur jemi të uritur dhe mendërisht të ngurtë në këtë mënyrë, shton Parkinson, ne “thjesht blejmë shumë gjëra të këqija”.
Por të jesh i vetëdijshëm për urinë mund të jetë jashtëzakonisht e dobishme. Herën tjetër kur jeni të zemëruar për shembull, mund t’ju ndihmojë të pyesni veten nëse jeni vërtet të uritur.
Nëse e kuptoni se nga vijnë emocionet tuaja, ka më pak gjasa të manipuloheni prej tyre. Dhe nëse keni një detyrë të rëndësishme – të jetë ajo që të shkruani një raport në punë, të merrni një vendim investimi ose të bëni një bisedë për të adresuar një problem në marrëdhënien tuaj – ka kuptim të shmangni të qenit i uritur.
Në fund të fundit, megjithatë, ju mund të dëshironi të merrni parasysh çmimin emocional dhe njohës të humbjes së peshës duke filluar një dietë që do të kufizojë ashpër marrjen tuaj të kalorive. Kshilla jonë; përpiquni të hani një dietë të shëndetshme, me kalori të ulët që nuk ju lë të uritur. Hej.al