Jemi futur plotësisht në javën e shpalljes së çmimit Nobel. Deri në 9 Tetor do të shpallen të gjithë fituesit e çmimeve më të lakmuara në fushat e tyre.
Të Hënën, shkencëtarët pas vaksinave mRNA Covid fituan Çmimin Nobel në Mjekësi. Dje, shkencëtarët që përdorin impulset e dritës për të studiuar elektronet fituan çmimin Nobel në Fizikë. Dhe sot, shkencëtarët që zbuluan pikat kuantike fituan çmimin Nobel në Kimi.
Por është njoftimi i së enjtes, çmimi Nobel në Letërsi, ai që e ka emocionuar më shumë tavolinën e Kulturës.
Fituesi do të marrë gjithashtu 11,000,000 SEK (rreth 9.5 milion €).
Fituesja e vitit të kaluar ishte shkrimtarja franceze Annie Ernaux, e cila fitoi “për guximin dhe mprehtësinë klinike me të cilën ajo zbulon rrënjët, largimet dhe kufizimet kolektive të kujtesës personale”. Ajo është më e njohur për kujtimet e saj personale “Les Années” (Vitet).
Fitues të tjerë të çmimit kanë përfshirë Olga Tokarczuk në 2018, Kazuo Ishiguro në 2017 dhe kantautorin Bob Dylan në 2016. Gjatë shekullit të kaluar, çmimi ka njohur disa nga figurat më të mëdha në letërsi, duke përfshirë Toni Morrison, Gabriel García Márquez, Samuel Beckett, Albert Camus dhe Selma Lagerlöf.
Përpara shpalljes për Çmimin Nobel në Letërsi të vitit 2023, këtu janë shkrimtarët e mundshëm sipas shtëpive botuese që bëjnë këtë rankim çdo vit që fitojnë këtë vit.
Can Xue – 8/1
Në krye të listës është shkrimtarja eksperimentale kineze Can Xue. Can, e lindur në vitin 1953, u rrit nën presionin e denoncimit të prindërve të saj nga Partia Komuniste si të djathtë. Është një përvojë që ka ndikuar në veprën e saj avangarde që ndau stilet tradicionale letrare në Kinë.
E njohur më së shumti për koleksionet e saj me tregime të shkurtra, shumë kanë argumentuar se përkthimet në anglisht rrallë kapin stilet idiosinkratike që përdor Can. Sidoqoftë, duket se romani i saj më i fundit, “Doktori këmbëzbathur” i vitit 2019 e ka vënë atë fort në syrin e komitetit të Nobelit.
Haruki Murakami – 12/1
Edhe një vit, një tjetër shans për autorin japonez Haruki Murakami që të konsiderohet për çmimin më të lartë letrar. Murakami fitoi famë ndërkombëtare me romanin e tij romantik nostalgjik “Druri Norvegjez” në 1987. Që atëherë, ai ka krijuar një emër për temën e tij drejtuese të realizmit magjik, i ilustruar nga romanet e tij “Kafka në breg” dhe “Kronikë e zogut të erës”.
Murakami është shpallur prej kohësh kandidat për çmimin, pasi tashmë ka fituar në thelb çdo çmim tjetër në letërsi. Veprat e tij kanë hyrë gjithashtu në ndërgjegjen e publikut përmes përshtatjeve të panumërta në film, me shtesat e fundit të dukshme duke përfshirë filmin fantastik Burning dhe fituesin e Oskarit Drive My Car.
Gjithashtu në garë
Gerald Murnane dhe László Krasznahorkai – 14/1
Shkrimtari australian Gerald Murnane dhe shkrimtari hungarez Laszlo Krasznahorkai kanë gjithashtu gjasa për të marrë medaljen.
Murnane, 84 vjeç, është një nga ata shkrimtarë për të cilët pak kanë dëgjuar, por ata që kanë dëgjuar do të insistojnë se ai është po aq i madh sa shkrimtarëte tjerë të përmendur në këtë listë. Ndoshta më i njohur për romanin e tij të vitit 1982 “The Plains” dhe romanin e 1988 “Inland”, të dy romanet janë shembull i stilit të tij të veçantë auto-referencial që komenton vetë mjeshtërinë e tij.
Në anën tjetër të spektrit është Krasznahorkai, i konsideruar si autori më i rëndësishëm hungarez i gjallë. Romani i tij i parë, postmodernist “Satantango” i publikuar në 1985 u përshtat nga ai dhe regjisori eksperimental hungarez Béla Tarr në filmin shtatë-orësh Sátántangó. Është e gjitha pjesë e botës intensive vizionare të Krasznahorkai.
Shkrimtari amerikan i izoluar Thomas Pynchon. Romanet e tij postmoderne që ndryshojnë formën, duke përfshirë kameleonikun “Ylberi i gravitetit” i kanë shmangur më parë pritjet e Nobelit, duke e bërë atë një kuriozitet në këtë listë.
Shkrimtarja ruse Lyudmila Ulitskaya është një shtesë interesante në listën e kandidatëve. Një kritike e zëshme e pushtimit të Ukrainës nga Kremlini dhe Putin, Ulitskaya ka jetuar në Berlin që kur dënoi publikisht luftën në Novaya Gazeta.
Margaret Atwood është potencialisht emri më i famshëm i shkrimtarëve që janë kandidatë. Romani i saj i vitit 1985 “Përralla e shërbëtores” ka mbetur një sensacion ndërkombëtar me pjesën tjetër të veprës së saj të gjerë që përfshin tema fantastiko-shkencore përmes lentesh të ngjashme feministe.