Një vendim nga Gjykata e Lartë e Alabamës, citon se embrionet e ngrira konsiderohen fëmijë dhe klinikat do të mbajnë përgjegjësi, për shkatërrimin e tyre aksidental. Ky vendim ka ngjallur diskutime në SHBA, mbi mjekësinë riprodhuese. Spitali më i madh i shtetit jugor të SHBA-së ka ndërprerë shërbimet e tij të fertilizimit in-vitro (IVF) pas vendimit, për shkak të frikës se mund t’i ekspozojë ata ndaj ndjekjes penale. Sistemi shëndetësor i Universitetit të Alabama në Birmingham tha se do të vazhdojë të nxjerrë vezë nga vezoret e grave. Por do të ndalonte hapin tjetër në procesin e IVF, në të cilin vezët fekondohen me spermë përpara se të implantohen në mitër.
“Ne jemi të pikëlluar që kjo do të ndikojë në përpjekjen e pacientëve tanë për të pasur një fëmijë përmes IVF. Por ne duhet të vlerësojmë potencialin, pasi mjekët tanë mund të ndiqen penalisht ose të përballen me dëme ndëshkuese për ndjekjen e standardit të kujdesit për trajtimet IVF”, thuhet në deklaratë.
Ekspertët mjekësorë dhe grupet e mbrojtjes riprodhuese paralajmëruan se vendimi mund të ketë pasoja negative për trajtimet e fertilitetit në Alabama dhe më gjerë. Grupet konservatore e mirëpritën vendimin, duke argumentuar se edhe embrioni më i vogël meritonte mbrojtje ligjore.
Pse ndodhi kjo padi dhe çfarë vendosi gjykata?
Rasti rrjedh nga një padi pas shkatërimit të tre embrioneve, në një klinikë fertiliteti në vitin 2020. Një pacient kishte hyrë në vendin ku ruheshin embrionet dhe i kishte rënë aksidentalisht. Si rezultat, embrionet u shkatërruan. Çiftet kërkuan të padisnin Qendrën për Mjekësi Riprodhuese dhe Shoqatën e Infermierëve të Lëvizshëm sipas ligjit të shtetit për vdekjen e gabuar të një akti të vogël. Ky ligj mbulon fetuset, por nuk mbulon në mënyrë specifike embrionet që rezultojnë nga IVF. Një gjykatë tjetër, kishte vendosur që embrionet nuk kualifikoheshin si person apo fëmijë dhe se një padi për vdekje të gabuar nuk vlen. Por në vendimin e saj, Gjykata e Lartë e Alabama-s mbajti anën e çifteve dhe vendosi që embrionet e ngrira konsideroheshin “fëmijë”.
Ligji për vdekjen e gabuar zbatohej për “të gjithë fëmijët e palindur, pavarësisht vendndodhjes së tyre”, thuhej në vendim. Në pajtim me opinionin e shumicës, kryegjykatësi Tom Parker shkroi: “Edhe para lindjes, të gjitha qeniet njerëzore kanë imazhin e Zotit dhe jetët e tyre nuk mund të shkatërrohen pa shuar lavdinë e tij”.
Cilat janë implikimet për pacientët e fertilitetit në Alabama?
Vendimi nuk e ndalon apo kufizon IVF-në dhe në fakt. Por vendimi mund të shkaktojë konfuzion nëse disa aspekte të IVF janë të ligjshme sipas ligjit të Alabamës, thonë ekspertët. Nëse një embrion konsiderohet një person, mund të ngrejë pyetje se si klinikat lejohen t’i përdorin dhe ruajnë ato. Elisabeth Smith, drejtore e politikës shtetërore në Qendrën për të Drejtat Riprodhuese, i tha BBC-së në një deklaratë:
“Jo të gjitha embrionet [IVF] përdoren, as nuk mund të përdoren. Për të miratuar legjislacionin që u jep embrioneve personazh juridik mund të ketë pasoja katastrofike për përdorimin e IVF, një shkencë në të cilën shumë njerëz mbështeten për të ndërtuar familjet e tyre”./hej.al