Psikologët shpesh shikojnë se si rendi i lindjes mund të ndikojë në zhvillimin, modelet e sjelljes dhe tiparet e personalitetit dhe ka disa prova që mund të luajë një rol në disa aspekte të personalitetit. Shumë herë kemi dëgjuar njerëz të bëjnë shaka sesi fëmija më i madh është shefi, fëmija i mesëm është paqebërësi dhe fëmija më i vogël është rebeli i papërgjegjshëm, por a ka ndonjë të vërtetë në këto stereotipe?
Në fillim të shekullit të 20-të, psikiatri austriak, Alfred Adler, prezantoi idenë se radha e lindjes mund të ndikojë në zhvillimin dhe personalitetin e fëmijës.
Pikat kryesore të teorisë së radhës së lindjes së Adlerit janë se:
– Fëmijët e parëlindur kanë më shumë gjasa të zhvillojnë një ndjenjë të fortë përgjegjësie,
– Fëmijët e mesëm zakonisht kërkojnë vëmendje,
– Fëmijët e vegjël priren të kërkojnë aventura.
Sipas verywellmind.com, Adler prezantoi gjithashtu konceptin e “konstelacionit të familjes”, i cili thekson dinamikën që zhvillohet midis anëtarëve të familjes dhe se si këto ndërveprime luajnë një rol në formësimin e zhvillimit personal.
Fëmija i parë!
Teoria e radhës së lindjes së Adlerit sugjeron që fëmijët e parë të lindur marrin më shumë vëmendje dhe kohë nga prindërit e tyre. Prindërit e rinj ende po mësojnë për prindërimin, që do të thotë se ata mund të jenë më të orientuar drejt rregullave, të rreptë, të rezervuar dhe ndonjëherë edhe të rreptë.
Pra, fëmijët e parë zakonisht janë:
– udhëheqës,
– kanë performancë të lartë (ose ndonjëherë edhe mbiperformancë),
– me personalitet të strukturuar dhe të organizuar,
– me përgjegjësi,
– të pjekur.
E gjithë ajo vëmendje shtesë që gëzojnë të paralindurit ndryshon papritur kur vijnë vëllezërit e motrat më të vegjël. Hulumtimet kanë zbuluar se të paralindurit priren të kenë zhvillim më të avancuar njohës, i cili gjithashtu mund të sjellë avantazhe në aftësitë e gatishmërisë për shkollë.
Fëmija i mesëm!
Sipas Adlerit, fëmijët e mesëm priren të bëhen paqebërësit e familjes, pasi shpesh u duhet të ndërmjetësojnë konfliktet midis vëllezërve dhe motrave më të mëdhenj dhe të vegjël. Për shkak se ata priren të mbeten në hije nga vëllezërit e motrat e tyre më të mëdhenj, fëmijët e mesëm kërkojnë vëmendje sociale jashtë familjes.
Fëmijët e mesëm përshkruhen si:
– të pavarur,
– paqebërësit,
– ekstrovertë,
– të gjithanshëm,
– kërkojnë vëmendje
– konkurrues,
– të pasigurt.
“Sindroma e fëmijës së mesëm” është një term që përdoret shpesh për të përshkruar pasojat negative të të qenit fëmija i mesëm. Për shkak se fëmijët e mesëm ndonjëherë neglizhohen, ata në moshë madhore mund të përpiqen të kënaqin të tjerët në mënyrë që të fitojnë vëmendjen. Në të njëjtën kohë, disa kërkime tregojnë se fëmijët e mesëm mund të jenë më të ndjeshëm ndaj refuzimit.
Fëmija i vogël!
Fëmijët e vegjël, të cilësuar shpesh si “bebet” e familjes konsiderohen të llastuar në krahasim me vëllezërit e motrat e tyre më të mëdhenj. Për shkak se prindërit janë më me përvojë në kohën kur vijnë në botë (dhe shumë më të zënë), ata shpesh marrin një qasje më të qetë ndaj prindërimit.
Fëmijët e lindur të fundit ndonjëherë përshkruhen si:
– simpatikë,
– me shpirt të lirë,
– egocentrikë,
– “të rrezikshëm”
– manipulues.
Fëmija i vetëm
Një fëmijë i vetëm nuk do ta ndajë kurrë vëmendjen e prindërve me një vëlla ose motër. Në shumë mënyra duket si një i paralindur. Këta fëmijë nga njëra anë gëzojnë shpesh adhurimin e prindërve të tyre, por nga ana tjetër nuk ka me kë të ndërveprojë, gjë që ndikon në zhvillimin e tyre.
Fëmijët e vetëm shpesh përshkruhen si:
– të pjekur,
– të zellshëm,
– me mend,
– perfeksionistë,
– me performancë të lartë,
– të mrekullueshëm,
– me besim,
– të ndjeshëm./hej.al